نوروز مبارک

برچهره گل، نسیم نوروز خوش است

در صحن چمن روی دل افروز خوش است

از دی که گذشت هرچه گویی خوش نیست

خوش باش و ز دی مگو که امروز خوش است

فصل ها از پی هم روان شدند، سردی و انجماد زمستان هم سپری شد و سرانجام فصل بهار فرا رسید تا در دل طبیعت جوانه ها بیافریند و طراوت، حرکت و پویایی را نوید دهد. برای سرزمین ایران و ایرانِ فرهنگی(علاوه بر گستره ایران سیاسی، شامل بخش هایی از آسیای مرکزی، قفقاز و جنوب روسیه و پاکستان است)، فرارسیدن بهار با جشن نوروز آغاز می شود. جشنی که سیزده روز ادامه دارد و پایان آن هم با رفتن به دامان طبیعت خاتمه می یابد. 

از سالهای بسیار دور تا به امروز و در تلخ ترین ایام و حوادث، مردم فقیر و غنی به استقبال این آیین سنتی می رفته اند. جشنی که یادگار جمشید، پادشاه ایران باستان است. روز ششم فروردین (در ایران باستان، خرداد روز) رویدادهای اساطیری برجسته ای از آغاز آفرینش تا پایان جهان رخ می دهد. مهرداد بهار در ترجمه متن " رساله ماه فروردین روز خرداد"، نوروز را همزمان با "روز خلقت جهان، پیدایش هوشنگ پیشدادی، پیامبری زرتشت، ایمان آوردن گشتاسپ، مرگ اهریمن، تقسیم کیهان به دست فریدون، کین ایرج، کشتن اژدها به دست سام، کشتن افراسیاب به دست کیخسرو، تیرانداختن آرش و ..." فرض کرده است. جشن نوروز و جشن مهرگان، دو جشن بزرگ آریائیان بوده است. 

برپایی نوروز مقدماتی را می طلبد که انجام هر یک مفهومی و باوری در پی دارد:

الف. پاکیزگی و نظافت؛

آراستن ظاهر و توجه به زیبایی در نوروز اهمیت دارد، شاید از اینروست که بازار سلمانیها سکه است. نظافت و آراستن منزل هم از ملزومات نوروز است. خانه تکانی و دور ریختن لوازم کهنه، خرید اسباب و لوازم منزل جدید و یا تعمیر آنها، علاوه بر نشاط و شادمانی مردم، بسیاری از کسب و کارها را رونق می بخشد. 

ب. تدارک مقدمات و ملزومات نوروز؛

مردم در ایران و ایران فرهنگی جشن نوروز را در کنار سفره هفت سین و با آیین خاص، برگزار می کنند. آنها در کنار آینه، قرآن، و افروختن شمع، هفت ماده فراهم می کنند که با حرف سین آغاز می شود و ریشه در طبیعت دارد: سبزه، سرکه، سیر، سمنو، سیب، سماغ و سنجد. چندسالی است که حامیان محیط زیست خرید ماهی را تحریم کرده اند، زیرا صید یا پرورش ماهی قرمز و سپس رهایی آنها در استخر و رودخانه ها، زیست بوم ماهیان را به خطر می اندازد.

ت. تزکیه و آراستن دلها؛

لحظه سال تحویل، لحظه معنوی و مسرت بخشی است. افراد خانواده گردهم می آیند تا نیایش کنند، آرزوها و تصمیم های مهمی را در ذهن مرور کنند و یا برزبان آورند. با اشتیاق همدیگر را در آغوش گیرند و با صمیمیت قدردان این لحظه همبستگی باشند! 

دید و بازدیدهای عید، اغلب فراموش کردن کینه هاست که بازتاب آن آشتی، دوستی و محبت میان اقوام و دوستان است. احترام به سالخوردگان و کودکان، همدلی در خانواده و آغوش باز آنها بر روی دوست و آشنا در ایام نوروز، فضای خانه ها را سرشار از شادی و مهربانی می کند. این توجه و مهربانی حتی شامل درگذشتگان نیز می شود. در شب جمعه آخر سال، آرامگاه ها مملو از جمعیتی است که به زیارت قبور می آیند. 

ج. سفر کردن؛

بسیاری از مردم تعطیلات نوروزی را مغتنم شمرده به سفرهای داخلی و خارجی می روند. در این روزهای سخت و پرتنش، مسافران حتا با یک چادر سفری، به شهرهای دیدنی ایران رفته و ایام خود را فرخنده می کنند.

خ. سیزده بدر؛

روز سیزدهم فروردین، روز طبیعت نامگذاری شده است. بسیاری از مردم در این روز به دامان طبیعت رفته و آرزوهایشان را به سبزه گره می زنند.

د. دیرینگی نوروز و فرهنگ؛

حاکم قاسمی می گوید که بعضی محققین آغاز نوروز را هزاره سوم قبل از میلاد می دانند. ایشان راز ماندگاری ایران و هویت ایرانی را اسطوره ها و نمادهایی می داند که در طول تاریخ رشته همبستگی اقوام ایرانی و استمرار تاریخی این ملت را به وجود آورده اند. ایرانیانی با فرهنگ مشترک، و "فرهنگ مجموعه ای از آداب و رسوم، باورها، هنجارها، آیین ها، دانش و مانند اینهاست که طی دوره های تاریخی شکل گرفته و آرمانها و نگرش آنها را تحت تاثیر قرار داده است" (۱۳۹۱: ۹۶).

حفظ آیین ها و سنت ها در طول سده ها، میراث فرهنگی و معنوی ما را تشکیل داده است. این که در جهان نوروز را می شناسند و یا ثبت یونسکو می شود، تداوم این آیین هاست و باورهایی که از ایران باستان و اساطیر و نیاکان ما برجای مانده است. باورهایی که اغلب در دنیای امروز نیز قدرت خودنمایی و به رخ کشیدن را دارد.

امسال برای همه عزیزان آرزوی روزهای خوش و شادمانه را دارم، روزهایی بدون جنگ، زورگویی، فقر و خشکسالی! روزهایی با بهبود اقتصادی و توانمند شدن چرخه صنعت و کم شدن تورم! آرزومند لبهای خندان کودکان و شادی و خوشحالی ایرانیان هستم!

زهره جوهرچی، ۲۶ اسفند ۱۴۰۲